3) نحوه ارایه
هر یک از سازه های فوق نیز از دو قسمت تشکیل میشود:عنصر و ساخت. عنصر به کوچک ترین واحد یک سازه گفته می شود.مثال:عناصر اصلی یک زبان صداها هستند.
نحوه قرار دادن عناصر در کنار هم ساخت یا ساختار را به وجود می اورد. دو عامل عنصر و ساخت معمولا در هم تنیده وغیر قابل تفکیک هستند. اینکه در چه سطحی به عنصر یا ساخت توجه کنیم بستگی دارد به هدف و تجزیه تحلیل دارد. در یک موقعیت کلمه ی ممکن است به عنوان ساخت یا ساختار .
1.کدها یا علایم پیام
کدها عناصر مهم ارتباطاتند که بدون انها امکان انتقال پیام و تجلی یا درک معنی وجود نخواهد بود. در فرایند پیام ها از سه دسته:
علایم طبیعی
علایم تصویری
علایم قراردادی
علایم طبیعی علایمی هستند که بین صورت و مفهوم ان رابطه همجواری یا همایندی وجود دارد.مثل دود وآتش.
علایم تصویری ان دسته از علایمی هستند که میان صورت و مفهوم ان شباهتی عینی وتقلیدی جود دارد.
علایم تصویری معمولا از واقعیت ها شکل می گیرد و تصویر یا نمایشی از محیط اند از این رو به آسانی شناخته می شوندمثل برنامه های تلویزیونی،عکس هاوتصاویر کتاب های مختلف.
علایم قراردادی یا وضعی که در زبان فارسی به آن (نماد) نیز می گویند علایمی است که میان صورت ومفهوم آن شباهت عینیت وجود دارد نه رابطه همایندی بلکه رابطه ای است قراردادی مثل درجات نظامی،علایم راهنمایی و رانندگی ، آرم های شرکت ها ومکان های مختلف.
:2) محتوای پیام
به اطلاعات و مطالب درون یک پیام که فرستنده یا منبع برای هدفی خاص آنها را انتخاب کرده است محتوای پیام گفته میشود. محتوا نیز مانند کد دارای عناصر و ساخت است.
:3) نحوه ارایه پیام
فرستنده یا منبع پیام هنگامی که تصمیم به ارسال پیام می گیرد می تواند پیا م خود را به شکل های مختلف عرضه کند او این فرصت را دارد که برای رمز گذاری معانی موجود خود کد های مختلف را به نحوه مقتضی در کنار هم بچیند و ساخت منظم و موثری به وجود اورد. او می تواند برخی از علایم را تکرار کند بزخی از آنها را در اول و انتها قرار دهد و قسمتی را حذف و خلاصه نماید. همچنین می تواند به ویژگی های پیام و گیرندگان پیام حامل و کانال مناسب را انتخاب کند.
نحوه ارایه پیام دلالت دارد بر تصمیم هایی که فرستنده برای عرضه پیام خود می گیرد .عواملی مانند موقعیت انتظارات شخصیت و سایر خصوصیات فرستنده در این تصمیم گیری موثرند.
محتوایی را انتخاب کنیم که گیرنده را متقاعد کند یا با نیاز های او مرتبط باشد و نحوه ارایه ،حامل و کانال ارسال پیام را به نحوه ای برگزینیم که حداکثر تاثیر مطلوب را بر گیرنده پیام بگذارد.
:ج) گیرنده پیام
گیرندگان پیام در فرایند ارتباط به هیچ وجه حالات انفعالی ندارد.
ویژگی های گیرندگان پیام:
:1) ساخت شناختی
اگر انان زمینه لازم را برای جذب و درک پیام نداشته و نسبت به علایم و محتوای پیام ناآشنا باشند و معنای لازم نسبت به محتوای پیام در ساخت شناختی در آنان وجود نداشته باشد نسبت به پیام بی توجه خواهند بود .در این صورت یا ارتباطی برقرار نخواهد شد و یا در صورت برقراری ارتباط انتقال منفی صورت خواهد گرفت.
:2) بستر اجتماعی
معمولا افراد در طبقات مختلف اجتماعی با توجه به زمینه های متفاوت خانوادگی به روش های مختلف تربیت می شوند از این رو هریک از آنان روش و منش خاص خود را دارند به طور کلی زمینه های متفاوت اجتماعی فرهنگی و حتی اقتصادی
سبب می شود افراد به حامل های ارتباطی خاصی توجه و علاقه نشان دهد.
:3)سطح توانایی ارتباط
سطح توانایی های ارتباط به (توان) فرد در شناختن موقعیت رمزگذاری رمزخوانی انتخاب عناصر و ساخت و نحوه ارایه پیام اطلاق می گردد.
تجربه وشناخت از عوامل بسیار موثر در سطح توانایی ارتباطند.
اگر در انتخاب علایم ،ساخت و نحوه ارایه پیام به سطح توانایی گیرنده توجه نشود ،انتظار یک ارتباط موثر ،بی فایده خواهد بود.
:4) اشتراک معنی
چنانچه فرستنده و گیرنده پیام از نظر دانش ،نگرش ومهارت های ارتباطی به طور کلی تجارب گذشته را چندان نقاط مشترکی
با هم نداشته اند امکان ارتباط بین آن ها بسیار ضعیف است
برای دریافت و درک موثر، فرستنده وگیرنده پیام باید به صورت تجارب گذشته و کافی و سطح مشترک لازم را در زمینه پیام داشته باشند.
درواقع هر چه تعداد گیرندگان پیام بیشتر باشد به دلیل تفاوت هایی فردی سطح اشتراک ممکن است کمتر و برقراری ارتباط مشکل تر خواهد بود.
.
:5) خود پنداره
فرستندگان پیام معمولا به جای نگریستن به دیگران ازدریچه نگاه آنان با تصویری که خود از دیگران دارند. با آنها ارتباط برقرارکرده با معیارهای خود به سنجش و ارزشیابی دیگران می پردازند.اگر این تصاویر با تصاویرهای که دیگران از خود دارند سازگار نباشد فرایند ارتباط دچار اختلال خواهد شد.
احساس عدم امنیت موجب می شود افراد آن قسمت از شخصیت خود را که احساس می کنند مورد پذیرش دیگران نیست یا خطری برای آنان به وجود می اورد پنهان کنند و به افشای آن بخش از ( خود) بپردازند که مورد پذیرش دیگران است.
اگر احساس عدم امنیت بیشتر شود افراد رفتارهای احتیاطی و تشریفاتی از خود نشان خواهد داد و به طور طبیعی چند چهره ومحافظه کار می شوند.
زمان مکان و شرایط مختلف نه تنها ادراک ما را نسیت به خود و دیگران تحت تاثیر قرار می دهد بلکه بر حالتی که در ان شرایط رفتار می کنیم نیز تاثیر می گذارد.
از عناصر دیگر قابل توجه در تحلیل فرایند ارتباط ،عنصر(تاثیر) است .تاثیر نتیجه ای است که از برقراری ارتباط حاصل می شود و هدفی است که فرستنده پیام از ابتدای ایجاد ارتباط باید به آن توجه داشته باشد.
مهمترین ملاک تشخیص تاثیر یک جریان (بازخور) است.بازخور واکنشی است که گیرنده پیام پس از دریافت تفسیر و ارزیابی پیام فرستنده از خود نشان می دهد یا به صورت یک پیام آن را به فرستنده اصلی ارسال می کند بازخور ممکن است مستقیم یا غیر مستقیم باشد.
اما در ارتباط های از راه دور به دلیل وجود فاصله بین فرستنده و گیرنده بازخور محدود و غیر مستقیم است. بازخورهای مستقیم بسیار موثرتر از غیر مستقیم است.
در هر حال بازخور چه مثبت چه منفی ،عامل موثری در اصلاح و تقویت ارتباط است زیرا فرستنده را قادر می سازد که تاثیر پیام خود را ارزیابی کند.
موانع ارتباط
عوامل مزاحم ارتباط، به هر عامل اخلال کننده ای که مانع یا باعث تضعیف برقراری ارتباط مطلوب شود گفته می شود.
1) بحث شفاهی:
انسان به طور خودکار در برابر محرکهای ناخوشایند حالت تدافعی به خود می گیرد.
2) جالب توجه نبودن پیام:
زیرا برای گیرنده پیام ارزش اطلاع موجود در هر پیام بسته به جالب توجه بودن، تازه بودن و غیر قابل پیش بینی بودن پیام است.هر اندازه عناصر تازه یک پیام بیشتر باشد ارزش آن بیشتر و برای مخاطبان جالب توجه تر خواهد بود.
3) انتقال منفی:
هرگاه تجارب قبلی، ما را در درک مطلب جدید یاری دهد ،انتقال صحیح یا (انتقال مثبت) انجام گرفته است اما اگر اطلاعات و تجارب گذشته سبب سردرگمی و آشفتگی در حل مشکل شود یعنی تجارب گذشته ما را در حل مشکل جدید به اشتباه بیندازید چنین وضع خاصی را (انتقال منفی) مینامیم.
انتقال منفی غالبا در ارتباط کلامی ایجاد می شود. مناسب ترین راه برای از بین بردن اثر انتقال منفی ایجاد ارتباط از کانال های مختلف به ویژه استفاده از عکس، اسلاید و فیلم در آموزش است
4) رویایی شدن یا در خودفرو رفتن:
در واقع رویایی شدن وسیله تدافعی شاگرد در برابر محیط خشک وبی روح کلاس است.
معلم آگاه و با تجربه باید چنین شاگردی را شناسایی کند و به جای تنبیه وسرزنش ،علل ایجاد چنین حالتی را در نحوه تدریس و محیط کلاس خود جست و جو نماید.
5) عدم درک :
لازم است مطلبی را که به شاگردان خود می اموزد در خور فهم و ادراکشان باشد تا انان بتوانند ارتباط لازم را با او برقرار کنند.
6) عوامل فیزیکی نامناسب:
وضعیت فیزیکی نامناسب کلاس درس می تواند سبب احساس ناراحتی دانش آموزان گردد،طوری که ممکن است سبب قطع ارتباط آنان با معلم می شود.برعکس ،هرچه محیط آموزشی مناسب تر ودلپذیرتر باشد،یادگیری پرثمرتری انجام خواهد گرفت.
ویژگی های شخصیتی و علمی معلم
- الف ) ویژگیهایشخصیتیمعلمونقشآندرتدریس،براساسروابطمعلمنسبتبهشاگردانبهدوگروهتقسیممیشوند :
A ) معلمان شاگردنگر : این گروه از معلمان شاگردان را هسته مرکزی فعالیت خود قرار می دهند و آنان را محور اصلی فعالیتهای آموزشی می دانند ، که خود به دو دسته شاگرد نگر فردی که به ویژگی های فردی شاگردان توجه می کنند و شاگردنگر جمعی که به جمع شاگردان و پرورش جمعی آنها از طریق روانشناسی پرورشی توجه دارد .
B ) معلمان درس نگر : ایندستهازمعلمان بیشتر به درس اهمیت می دهند تا به شاگردان . تمام کوشش این دسته بر این است که به هر طریق شده درس را به شاگردان انتقال دهند و شاگردان موظفند درس را خوب یاد بگیرند و به معلم پس بدهند که خود به دو گروه کوچکتر " درس نگر علمی " و " درس نگر فلسفی " تقسیم می شوند . در گروه درس نگر علمی بیشتر به رشته های علمی علاقمند هستند و در گروه درس نگر فلسفی بیشتر به مسائل کلی و اجتماعی می پردازند . در هر دو گروه بالا گرچه شاگردان همه رفتاروعقاید معلمان خود را اجرا می کنند ولی هیچگونه ابتکار و نوآوری از خود ندارند . از نظر نوع برخورد معلمان به دو دسته ی اقتدارطلب و رفاقت طلب نیز تقسیم بندی می توان کرد .
اقتدار طلب : رفتاری است که بیشتر دستوری و امرانه باشد که یا می تواند از روی دلسوزی و نیکخواهی و یا از روی بی اعتنایی صورت پذیرد .
ب ) تاثیر شخصیت و رفتار معلم در فرآیند تدریس
برای شاگردان ، عمل و رفتار معلم معیار مناسبی است برای ارزشیابی مطالب و رهنمودهای او . بنابراین یک معلم خوب باید به شاگردانش درس انسانیت بیاموزد . معلم باید هنگام تدریس به همه شاگردان توجه کند و درتصمیم گیری ها از آنها نظر خواهی کند . معلم نباید عدالت را فراموش کند و بین شاگردان خود تبعیض قائل شود . معلم باید وقت شناس باشد ، معلم باید الگوی نظم و تربیت باشد و نیز وضع ظاهر ی و سخن گفتن معلم باید الگوی مناسبی برای شاگردانش باشد .
ج ) تاثیر شخصیت علمی معلم بر فرآیند تدریس
معلم هر اندازه دارای رفتار انسانی مطلوبی باشد ولی از نظر علمی ضعیف و ناتوان تلقی شود ، مورد قبول شاگردان واقع نخواهد شد . معلمی از نظر علمی قوی است که به روشهای ارائه محتوا و چگونگی برقراری ارتباط آگاه و بر آنها مسلط باشد و این نیازمند مطالعه مستمر است . روش تدریس معلم باید متناسب با اصول آموزشی و پرورشی و خصوصیات شاگردان انتخاب شود .نقش دیگر معلم ایجاد رابطه و پیوند بین جامعه و مدرسه است . اگر آموزش رسمی با زندگی اجتماعی و حقیقی شاگردان ارتباط نداشته باشد چندان اهمیت و اعتباری نخواهد داشت و وظیفه معلم انجام این مهم است . یک معلم خوب علاوه برداشتن محتوای غنی علمی باید از فنون و مهارتهای آموزشی آگاه باشد . او باید قادربه تحلیل فرآیند آموزشی باشد و با استفاده از امکانات و تجهیزات موجود روش تدریس خود را انتخاب کند . زیرا معلمی که بر محتوا مسلط است ولی با روش های تدریس ناآشناست قادر به فراهم کردن موقعیت یادگیری برای شاگردان نیست .
تبادل لینک هوشمند 
خبرنامه وب سایت: